Theo TS Nguyễn Sỹ Toản, Trưởng khoa Di sản văn hóa, ĐH Văn hóa Hà
Nội, tục hái lộc đầu năm tùy vào quan niệm, nhận thức và điều kiện môi
trường sống của từng vùng miền mà con người sẽ có và nên có cách ứng xử
phù hợp khi tham gia hoạt động tín ngưỡng trong dịp đầu năm mới. Nếu sống ở vùng trung du, miền núi có thể sẽ thuận lợi hơn cho việc
lựa chọn hái một cành chồi non trên các loại cây có sức sống mạnh mẽ,
xanh tốt quanh năm như sanh, si, sung, đa với ý nghĩa biểu tượng mang
lộc chồi, sự sinh sôi nảy nở về nhà. Nơi thành thị, đất chật người đông,
ít cây xanh và thường được qui hoạch trên các đường phố, nếu cả trăm
người hái lộc bẻ cành thì cây cối trơ trụi. Phong tục tốt đẹp trở thành
hành động tàn phá môi trường. “Dù sống ở vùng miền nào, có lẽ chúng ta nên thay đổi quan niệm,
không nhất thiết phải bẻ cành hái quả mới là xin lộc đầu năm. Khi đi lễ
đền, chùa đầu năm, ta thắp một nén hương, khấn Thần, Phật với tâm trong
sáng, xin những điều may mắn, tốt lành đem về gia đình. Đó cũng là hình
thức hái lộc theo đúng nghĩa và phù hợp với xu thế phát triển hiện nay”,
ông Toản nói. Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian cho rằng, quan niệm bẻ cành càng to,
càng nhiều lộc là cách hiểu “hết sức trần trụi”, hay nói đúng hơn là
thiếu sự thiếu hiểu biết. Ông Toản giải thích: “Giống như việc đi lễ đình, đền, chùa, một số
người sai lầm khi tin rằng đem mâm cao, cỗ đầy, lễ vật nhiều thì được
Thần, Phật ban tặng nhiều tài lộc, may mắn. Vậy người to khỏe, mạnh tay
bẻ cành to sẽ có nhiều lộc hay sao? Thực hiện nghi thức tín ngưỡng để
con người vững tâm hơn, từ đó tập trung phấn đấu vào năm mới. Hiểu được ý
nghĩa sâu xa của phong tục hái lộc, ta sẽ không chen lấn xô bồ”. Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Sỹ Toản chia sẻ, bản thân ông và gia
đình chưa bao giờ hái lộc bằng hình thức bẻ cành cây đầu năm. Ông thường
tự nhắc nhở bản thân và con cháu, tài lộc, danh vọng đều do nỗ lực của
bản thân mình mà có chứ tuyệt nhiên không có sự ban phát của Thần, Phật
cho người không nỗ lực rèn luyện phấn đấu. Giáo sư Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và bảo tồn văn
hoá tín ngưỡng Việt Nam, Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia cho
hay, ông cảm thấy buồn khi chứng kiến cảnh cây cối tan tác đêm giao
thừa những năm gần đây. “Gìn giữ phong tục hái lộc là điều đáng quý nhưng bẻ cả cành to đem
về nhà, đó là hành vi phá hoại, sai tín ngưỡng”, GS Thịnh nói. Theo GS Thịnh, mọi người có thể xin lộc đầu năm bằng cách lấy những
cành lộc tượng trưng được chuẩn bị sẵn ở đền, chùa, đặt lại đó chút tiền
lẻ công đức. Hoặc người dân chọn mua cành lộc bán ở đường, mua một vài
quả khế, cây mía hoặc một chậu cây nho nhỏ… đem về nhà trong ngày đầu
năm.
Nguồn: ST & Tổng hợp từ Internet: Trúc Loan (XemTuong.net)
